Nông dân ĐBSCL khổ vì xoài ế

Những đống xoài cát Hòa Lộc cao ngút nhưng chỉ loại I (khoảng 20%) mới có thể bán được. Xoài thối đầy vườn Cuối tháng 4, chúng tôi có mặt tại khu vực trồng xoài lớn nhất nhì tỉnh An Giang quanh núi Cấm (xã An Hảo, huyện Tịnh Biên), câu chuyện trái xoài không thể tiêu thụ là đề tài gây bức xúc nhất của bà con những ngày qua. Phó Chủ tịch UBND xã An Hảo Lê Văn Đạt nói: “Cả xã có 150 ha trồng xoài, mấy năm qua trái xoài là nguồn thu lớn giúp bà con phát triển mạnh mô hình xen canh vườn rừng. Thế mà mấy ngày qua, đi đến đâu cũng nhận được câu hỏi làm sao giúp bà con nông dân tiêu thụ được xoài khi mà trái chính đầy cây mà đỏ mắt cũng chẳng thể tìm được doanh gia tiêu thụ”. Dẫn chúng tôi vào ấp Tà-Lọt, nơi chuyên canh xoài lớn nhất nơi đây, chủ vườn Nguyễn Văn Nhựt lắc đầu: “Mua bán được gì đâu, các chú muốn hái bao lăm mang về được thì mang. Để nó thúi đầy gốc chứ có ai mà mua”. Vườn xoài gần hai ha của gia đình ông Nhựt gồm xoài thanh ca, xoài ghép bưởi trái quằn cây nhưng chẳng thể tiêu thụ vì không có người mua. Chủ vườn Nguyễn Thị Ánh Tuyết có ba ha chuyên canh xoài ở hai khu vực Tà-Lọt và Trường bắn Chi Lăng nói: “Chưa năm nào mà trái xoài khốn đốn như thế này. Giá một kg xoài cát Hòa Lộc loại một tức (từ một đến ba trái/kg) chỉ bằng ly cà-phê (khoảng 7 đến 10 nghìn đồng) nhưng muốn bán cũng có được đâu. Còn xoài ghép bưởi, cát chu, thái… thì chỉ có bỏ cho thúi (thối) trên cây luôn chứ đâu có ai thèm đếm xỉa mà mua”. Vào sâu ven chân núi Cấm, chủ vườn Bùi Thanh Tâm có hơn bảy ha đất trồng xoài còn khốn đốn hơn. Anh cho biết: “Vụ xoài năm nay, uổng phun xịt thuốc mấy nghìn gốc xoài ăn đứt cả bốn mươi mấy triệu đồng. Thế mà hiện vào mùa thu hoạch bán từng ký mà cũng khó nữa. Vỡ nợ là cái chắc”. Ngay thời khắc chúng tôi đến thăm vườn, anh đang hái từng trái một theo đề nghị của anh Quang, một lái buôn nhỏ, những trái xoài đã chín ươm ướp, sang bóng, to tròn với giá 2.500 đồng/kg. Cùng chung cảnh ngộ trên, tại huyện Cao Lãnh và khu vực cồn trên sông Hậu của TP Cao Lãnh, nhà vườn cũng đang khốn đốn trong tiêu thụ. Anh Nguyễn Văn Dớt ở khu vực Cồn Lân (TP Cao Lãnh, Đồng Tháp) nói: Khoảng nửa tháng trước, giá xoài cát Hòa Lộc loại một cũng được giá 15 đến 20 nghìn đồng/ký. Thế nhưng, một tuần trở lại đây, giá đã xuống dưới 10 nghìn đồng mà doanh nhân không thấy, một đôi chủ vườn đã nhận cọc thì lái báo chấp nhận bỏ cọc, còn nếu bán phải giảm giá xuống sáu đến tám nghìn đồng/kg, nhưng phải lựa chỉ lấy loại một và hai. Hiện bắt đầu vào mùa mưa nên ong đục trái làm xoài mắc bệnh xì mủ, thối trái tăng cao. Tại tỉnh Tiền Giang, địa phương có diện tích trồng xoài hàng đầu khu vực ĐBSCL có hơn 4.000 ha vườn trồng xoài, tụ tập nhiều tại huyện Cái Bè, Cai Lậy... Đang bước vào vụ thu hoạch xoài, tuy giá có nhỉnh hơn so với các tỉnh còn lại trong khu vực nhưng cũng đang trên đà rớt giá. Theo đó, thương lái mua tại vườn giá 18.000 đến 20.000/kg đối với cát Hòa Lộc, xoài Đài Loan với giá 13.000 đồng, xoài ghép giá 5.000 đến 6.000 đồng/kg… chỉ với xoài loại một, có bao da đảm bảo chất lượng trái đẹp, ngon. Theo các chủ vườn, do năm nay sâu bệnh nhiều nên với giá trên thì người trồng xoài phá huề đến lỗ. Duyên cớ và bài toán đầu ra Anh Bé Ba - một lái buôn mua xoài khu vực huyện Cái Bè nói: “Giá xoài mấy ngày qua “sựng ngược” đỡ hổng nổi. Tui đã bỏ cọc nhà vườn gần 30 tấn xoài giá 12.000 đồng/kg, giờ bán ra 6.000 đồng/kg, xoài đang chín rộ mà không hái được, mỗi ngày chỉ hái được chừng một tấn”. Nhiều thương lái đặt cọc nhà vườn đã hài lòng bỏ cọc. Xoài rớt giá không chỉ bà con chủ vườn chết điếng mà chính thương nhân cũng ngùi ngùi theo. Anh Nguyễn Văn Tuấn, ngụ xã Tấn Mỹ (huyện Chợ Mới, An Giang) người có thâm niên hơn 20 năm gắn bó với cây xoài, vừa là nhà buôn vừa là chủ vựa cho biết: Sở dĩ xoài năm nay bị rớt giá thảm hại vì hai nguyên cớ: nguyên cớ thứ nhất là vụ mùa năm nay xoài trúng năng suất ở quờ quạng các chủ vườn từ khu vực Đông Nam bộ đến miền Tây. Năng suất bình quân cây lên đến 500 kg có cây lên 700 kg/cây. Thứ đến, Trung Quốc đang “ăn hàng” ngon bỗng ngưng ngang nên chẳng ai đỡ nổi khi mà xoài đã vào ngay mùa rộ. Ngoài ra, việc vận chuyển đang gặp khó khăn khi qua các trạm cân tải trọng xe, chủ xe đòi tăng giá nếu chở đúng tải, còn chở quá tải như trước thì không chịu. Giá đã xuống mà tăng tiền vận tải thì thương gia còn gì đất sống. Đường nào cũng chết nên thôi chịu lỗ tiền cọc còn hơn. Đồng chí Phạm Văn Thanh, Trưởng Phòng NN&PTNT huyện Cái Bè cho biết, toàn huyện có hơn 3.000 ha xoài các loại. Trong đó, xã Hòa Hưng có hơn 1.000 ha trồng chuyên canh xoài cát Hòa Lộc. Chúng tôi rất hy vọng, khi xoài rộ cuối vụ giá xoài tăng trở lại. Theo con số thống kê của các ngành chức năng, năm nay cả khu vực ĐBSCL có khoảng 41 nghìn ha với sản lượng khoảng 420 nghìn tấn. Thị trường cốt tử xuất sang Trung Quốc, lượng tiêu thụ trong nước chỉ chiếm lượng nhỏ. Do đó, một khi ứ hàng xuất sang Trung Quốc (na ná như dưa đỏ vừa qua) thì tình trạng nông phẩm nói chung, trái xoài bây giờ nói riêng dội hàng, hạ giá, chẳng thể tiêu thụ là điều hiển nhiên. Bên cạnh đó, tình trạng chín vụ đồng loạt với năng suất cao cũng khiến áp lực phải hái trái càng tăng. Cho nên, bài toán đầu ra hiện giờ chẳng thể nào khác là nhanh chóng quy hoạch lại tổng thể diện tích từng loại cây, thị trường đầu ra ổn định, nhất là chẳng thể trông chờ vào thị trường “đỏng đảnh”, khó chơi như Trung Quốc để phát triển nông sản, trái cây Việt Nam. Mặt khác, phải hình thành ngay vùng chuyên canh trái cây theo mô hình tiêu chuẩn VietGap là cấp thiết mà hiệu quả của nó đã hiển hiện ngay thời khắc ngày nay với mô hình HTX xoài cát Hòa Lộc (xã Hòa Lộc, huyện Cái Bè, Tiền Giang). Ngày 28-4, ông Nguyễn Thành Nhơn, Chủ nhiệm HTX xoài cát Hòa Lộc, xã Hòa Lộc, huyện Cái Bè cho biết, HTX thu mua xoài cát Hòa Lộc loại I của xã viên với giá 35.000 đồng đến 40.000 đồng/kg, tăng 1.500 đồng/kg; xoài cát Hòa Lộc (loại xô) có giá 25.000 đồng đến 30.000 đồng/kg. Hiện tại, HTX xoài cát Hòa Lộc có 20,7 ha được chứng thực VietGAP. Vừa qua, HTX xuất khẩu đi Nhật Bản 10 tấn xoài cát Hòa Lộc. Hiện tại, chúng tôi còn hiệp đồng xuất khẩu đi Nhật Bản với số lượng 50 tấn, nhưng mới xuất khẩu được một nửa. Nhờ có đầu ra này nên HTX vẫn nắm giữ giá xoài cho xã viên và một số hộ sản xuất xoài bên ngoài. HẢI THƯ - TẤN VŨ